Üzüm üreticilerine salkım güvesi uyarısı
Salkım Güvesi: Bağların Gizli Tehdidi
Giriş
Salkım güvesi (Lobesia botrana),
üzüm bağları için ciddi bir zararlıdır. Avrupa kökenli bu böcek, özellikle Akdeniz bölgesindeki üzüm bağlarında yaygın olarak bulunur ve ekonomik olarak büyük zararlara yol açar. Salkım güvesi, üzüm tanelerini doğrudan tahrip eder ve dolaylı olarak da çeşitli mantar hastalıklarının yayılmasına neden olur. Bu makalede, salkım güvesinin biyolojisi, zarar şekli, kontrol yöntemleri ve Türkiye'deki durumu üzerinde durulacaktır.
Salkım Güvesinin Biyolojisi
Salkım güvesi, küçük boyutlu (8-10 mm kanat açıklığı) bir kelebek türüdür. Yumurta, larva, pupa ve ergin olmak üzere dört yaşam evresine sahiptir. Ergin dişiler, ilkbahar ve yaz aylarında yapraklara veya salkım üzerindeki çiçeklere yumurta bırakır. Yumurta evresi yaklaşık 4-8 gün sürer ve ardından larvalar ortaya çıkar.Larvalar, asıl zararı veren evredir. Bu evredeki larvalar, üzüm tanelerinin içine girerek beslenir ve tanelerin çürümesine neden olur. Larva dönemi, sıcaklığa bağlı olarak 2-4 hafta sürer. Larvaların beslenmesi sonucunda, tanelerde delikler oluşur ve bu deliklerden mantar sporları (özellikle Botrytis cinerea) içeri girerek üzümün çürümesine neden olur. Pupa evresi, genellikle toprakta veya üzüm salkımlarının içinde gerçekleşir ve bu evre 1-2 hafta sürer. Ergin kelebekler, yaklaşık 1-2 hafta yaşar ve bu süre zarfında çiftleşip yeni yumurtalar bırakırlar.
Zarar Şekli ve Ekonomik Etkileri
Salkım güvesi, üzüm bağlarına hem doğrudan hem de dolaylı zararlar verir. Larvalar, üzüm tanelerini doğrudan yiyerek tahrip eder. Bu tahribat, özellikle kaliteli şarap üretimi için büyük bir sorundur çünkü zarar görmüş taneler şarap üretim sürecinde çeşitli kalite sorunlarına yol açar.Dolaylı zararlar ise daha ciddi olabilir. Larvaların açtığı deliklerden içeri giren mantar sporları, üzüm tanelerinin hızla çürümesine neden olur. Bu durum, küf hastalıklarının yayılmasına ve ürün kayıplarının artmasına yol açar. Ayrıca, çürük üzümler, bağcılık ürünlerinin pazarlanabilirliğini düşürür ve ekonomik kayıpları artırır. Bazı yıllarda, bağlardaki ürün kaybı %50'nin üzerine çıkabilir.
Kontrol Yöntemleri
Salkım güvesi ile mücadelede çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemler biyolojik, kimyasal ve kültürel kontrol yöntemlerini içerir. Etkili bir kontrol stratejisi, genellikle bu yöntemlerin kombinasyonunu içerir.
Biyolojik Kontrol
Biyolojik kontrol, zararlı böceklerin doğal düşmanları kullanılarak yapılan mücadeledir. Salkım güvesine karşı, Trichogramma türü yırtıcı böcekler ve Bacillus thuringiensis gibi bakteriyel preparatlar yaygın olarak kullanılmaktadır. Trichogramma türü böcekler, salkım güvesi yumurtalarını parazitleyerek bu zararlının popülasyonunu azaltır. Bacillus thuringiensis ise larvalar üzerinde etkili olup, onları öldürür veya gelişimlerini engeller.
Kimyasal Kontrol
Kimyasal kontrol, insektisitlerin kullanılmasıyla yapılır. Ancak, kimyasal ilaçların aşırı ve bilinçsiz kullanımı, çevreye zarar verebilir ve zararlı böceklerin direnç geliştirmesine neden olabilir. Bu nedenle, kimyasal kontrol yöntemleri dikkatli bir şekilde ve entegre zararlı yönetimi (IPM) programları çerçevesinde uygulanmalıdır. İlaçlamanın zamanlaması, zararlının biyolojik evrelerine göre ayarlanmalıdır; örneğin, larva evresinde yapılan ilaçlama daha etkili olacaktır.
Kültürel Kontrol
Kültürel kontrol yöntemleri, bağcılık pratiklerinin iyileştirilmesi ve zararlının yaşam alanlarının azaltılması üzerine odaklanır. Bu yöntemler arasında hasat sonrası bağların temizlenmesi, zarar görmüş üzümlerin toplanması ve imha edilmesi, asma yapraklarının düzenli olarak budanması ve bağ alanının iyi havalandırılması sayılabilir. Ayrıca, zararlının popülasyonunu izlemek ve erken müdahale etmek için tuzaklar kullanılabilir.
Türkiye'de Salkım Güvesi Durumu
Türkiye, üzüm üretiminde dünyada önemli bir yere sahiptir. Özellikle Ege Bölgesi, üzüm bağlarının yoğun olduğu bir bölgedir ve salkım güvesi bu bölgede önemli bir zararlı olarak karşımıza çıkar. Türkiye'de salkım güvesi ile mücadelede, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın koordinasyonunda çeşitli programlar yürütülmektedir. Bu programlar, üreticilere yönelik eğitimler, biyolojik ve kimyasal kontrol yöntemlerinin tanıtılması ve entegre zararlı yönetimi stratejilerinin uygulanmasını içermektedir.Ege Bölgesi'nde yapılan araştırmalar, salkım güvesi popülasyonunun izlenmesi ve kontrol edilmesi için biyoteknik yöntemlerin kullanımının yaygınlaştığını göstermektedir. Özellikle feromon tuzakları, zararlının popülasyon dinamiklerini izlemek ve uygun ilaçlama zamanlarını belirlemek için etkili bir araç olarak kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra, biyolojik kontrol yöntemleri de giderek daha fazla benimsenmektedir.
Elazığ İl Tarım ve Orman MüdürlüğüSalkım Güvesi 2. Döl UyarısıSALKIM GÜVESİ(Lobesia botranaZarar Şekli:Dişiler yumurtalarını çiçek tomurcuklarına, çiçeklere ve çiçek saplarına, koruk ve meyvelere bırakır.
• Yeni çıkan larva bir süre dolaştıktan sonra çiçek kılıflarını delip, tomurcuk veya çiçek içine girer ve beslenir. 2. döl larvaları korukta, 3. döl larvaları da bağın olgun üzüm döneminde zararlı olurlar. Genellikle 3 döl verir.Tomurcuk ve çiçek devresinde; larva, tomurcuk ve çiçek içinde beslenir ve bu anda salgıladığı ipliklerle tomurcuk ve çiçekleri birbirine bağlayarak çilkimleri küme haline getirir. • Zarara uğrayan tomurcuk ve çiçekler dökülür.• Seyrek taneli salkımlar oluşur.• Koruk ve olgunlaşma döneminde larva tanenin içinde beslenir. saprofit mantarların çoğalmasına da neden olur ve meydana gelen zarar kolaylıkla görülürMÜCADELESİKültürel Önlemler Salkım güvesi larvalarının faaliyeti için sıcaklık ve orantılı nem bakımından asmanın iç ve alt kısımları daha uygundur. Bu nedenle asmayı askıya almak, budama ve aralamayı asmanın iç kısmını havadar tutacak şekilde yapmak, bağı otlu bırakmamak, kış temizliğine önem vermek zararlının faaliyetini azaltmak bakımından yararlıdır.Kimyasal ÖnlemlerSalkım güvesi ilaçlama zamanına karar vermede Tarım İl ve İlçe Müdürlükleri tarafından yürütülen Tahmin-Uyarı Sistemi'nden yararlanılmaktadır. Buna göre Tahmin-Uyarı istasyonlarının hitap ettiği bağ alanı içerisinde beklenen ilk yumurta ve ilk larva çıkışı Tarım Kuruluşları tarafından saptanır ve üreticinin bağda ilaçlama yapması gereken günler ilan edilir. İlaçlamada düşük basınçlı sırt veya motorlu pülverizatör kullanılır. Kullanılan ilaçların özellikle salkımları kaplayacak şekilde uygulanmasına özen gösterilmelidir.Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: İl/ilçe Müdürlükleri ve reçete yazma yetkisi bulunan kişilerce belirlenmelidir.Bitki koruma ürünleri tavsiye edilen şekilde, uygun zamanda ve dozda kullanılmalıdır.Uygulamalar günün serin saatlerinde ve rüzgârsız havalarda yapılmalıAmbalaj atıkları ve artan kimyasallar usulünce imha edilmelidir.Uygulama esnasında koruyucu maske, gözlük ve eldiven kullanılmalıdır.
