Arpa ve Buğdayda azotlu üst gübreleme

Tarım ve Orman Mürülüğü arpa ve buğday'da azotlu üst gübrelemesi ile ilgili paylaşım yaptı. Toplamda dekara 16 kg saf azot verilmelidir. Bu miktar, ekmeklik çeşitlerde 14 kg saf azottur.

Karaman Tarım ve Orman Müdürlüğü'nün konuya ilişkin paylaşımı

ARPA-BUĞDAYDA AZOTLU ÜST GÜBRELEMESİ

Kıymetli çiftçilerimiz; arpa-buğdayda üre gübresinin kullanılması

1. Sulanan buğdaylara makarnalık çeşitler için; 800-1.000 kg dane/dekar ürün ve %13’ün üzerindeki bir protein oranı için tabana ve üste toplamda dekara 16 kg saf azot verilmelidir. Bu miktar, ekmeklik çeşitlerde 14 kg saf azottur.

Kıraç buğdaylara ise yağışlar iyiyse dekara tabana ve üste toplamda 10-12 kg kadar saf azot verilir. Bu miktarlardaki azot karşısında sadece dane ürünü akla gelmemeli, hayvanlarımızın önemli bir kaba yem kaynağı olan sap-saman ürünü de hatırlanmalıdır.

2. Üre gübresi %46 oranında yapay organik azot içerir ve üre formundaki azot bitki kökleri ile topraktan alınamaz ama yaprakları ile alınır. Toprak ile iklim koşulları uygun giderse ve toprakta üreaz enzimine sahip bakteriler varsa 1-2 haftada üre azotu köklerce alınabilen amonyum ve nitrat azotlarına çevrilerek alınabilir hale geçer.

3. Üre bitkinin azot ihtiyacının çok az olduğu kardeşlenme döneminde, AN-33, AS-21 veya CAN-26 ise bitkinin azot ihtiyacının fazla olduğu sapa kalkma döneminde verilir. Daha ileri dönemde de yağmurlama sulama ile sıvı AN-18 veya sıvı UAN-32 verilir.

4. Ön dönemde yani kardeşlenmede AN-33, AS-21, CAN-26, sıvı AN-18 veya sıvı UAN-32 verilmez, arka dönemde yani sapa kalkma ile başak çıkarma arasındakı hızlı gelişme döneminde de üre verilmez. Verilirse faydaları olmaz. Birbirleri ile karıştırılarak da ön dönemde veya arka dönemde verilmezler. Verilirse az faydalı olurlar. Kullanım dönemleri ve miktarları farklıdır.

5. Bunlar azotlu gübrelerdir ve topraklarımızda organik madde (humus) düşük (< %3) olduğundan inorganik azot miktarı yeterli (50-70 mg N/kg) değildir ve tatminkar bir ürün ile kalite (> %13 protein) için tam bir azotlu gübreleme yapılmalıdır. Tabana ve üste bu gübrelerle yeterli bir miktarda gübreleme yapılmazsa örneğin sapa kalkma döneminde sadece yaprağa pülverizatörle sıvı UAN-32 çözeltisini püskürtmek BİTKİYİ DOYURMAZ. Yaprak gübresi ile dekara en fazla yarım kg saf azot bitki dokusuna sokulabilir. 2.5 kg saf azot da ekimde tabana kompoze/organomineral gübre ile verildiyse etti 3 kg saf azot. Daha geriye uygulanması gerekli 11-13 kg saf azot var. Tabana ve üste sulu/kıraç, makarnalık/ekmeklik durumuna göre tam azot verilmedikçe de verim yarıya, protein oranı da %10'un altına (yemlik kalitesi) düşer.

6. Gübre maliyetleri; yıllık tükettiğimiz kimyasal gübre hammaddesinin %92'sinde yurtdışına, azotlu gübre için gerekli doğalgazda yine yurtdışına bağlı olmamızdan kaynaklanmaktadır. Ya bu hammaddelere sahip olacağız ya da topraklarımızda organik maddeyi %3'ün üzerine çıkararak kimyasal gübreyi %30-40 daha az kullanacağız.

7. Bu bilgilendirici giriş konularının ardından gelelim sizlerin üre gübresi kullanımı ile ilgili sorularınızın cevaplarına;

Arpa-buğdaylarda KARDEŞLENMEYİ GÖRÜNCE DEKARA (1.000 m2) sulananlara 15-18 kg, kıraçtakilere ise 13-15 kg ÜRE gübresini bir yağmur önüne, bir yağmur üstüne, bir kar önüne, bir kar üstüne atmalısınız. Yağış yokken atarsanız kireçli topraklarda 1 hafta süre ile üre yüzeyde beklerse, azotun %30-40'ı amonyak gazı halinde havaya uçar. Ama yağış suları ile 1 günde eriyip yüzeyden 5 cm derine inerse hiçbir kayıp olmaz. Üre yeterki şu veya bu şekilde eriyip 5 cm tabana insin. Yağışsız ve don havalarda atıp da yüzeyde uzun süre beklerse kireçli topraklarda havaya azot kaybı olur. Kireçsiz topraklarda amonyum karbonat bileşiği oluşmayacağı için üreden azot kaybı olmaz.

Tarla çamur iken traktörle üre atmak için tarlaya girmeyin. KARDEŞLENME olduysa bir yağışın önündeki veya ardındaki sabahın don durumunda tarlaya girin ki toprağı bozmayın, bitkileri ezmeyin.

Bana kardeşlenme başlamadan üreyi attığınızı veya atanların olduğunu söylüyorsunuz... Yazık oluyor, masrafı artırıp kârı azaltıyorsunuz, havanın kirletici, ısıtıcı sera gazındaki azotu artırıyorsunuz.

Erken atmanın bir faydası olmaz. Birinci şart KARDEŞLENMEYİ GÖRMEKTİR. Bitkiler daha iğ gibi tek saplı iken erken atanları da uyarın. Hasat ardında anızı da yakmayın.

Soğuk iklim nedeniyle vakit geciksin, önemli değil, ne zaman kardeşlenme oldu, o zaman üreyi mutlaka bir yağış önünde veya yağış üstüne atın. Böylece üre hemen eriyip 5 cm toprak içine girince yavaş yavaş amonyum ve nitrat azotuna çevrilerek 3 hafta sonra bitkinin azot ihtiyacının artmaya başladığı sapa kalkma dönemde %100 faydalı olur.

Yabancı ot ilacı ile birlikte, pülverizatörle de dekara 300 g üre (%46 N) ve 100 g çinko sülfatı (%23 Zn) püskürtün.

Sapa kalkmada da AN-33 veya granül AS-21 veya az kireçli topraklara CAN-26 ya da suluda yağmurlama ile sıvı AN-18 veya sıvı UAN-32 vererek azotlu beslemeyi tamamlarsınız.

Sağlıklı bereketli yıllar.

Prof. Dr. Mehmet ZENGİN

Selçuk Üniv. Ziraat Fakültesi

Toprak Bilimi ve Bitki Besl. Böl.

KONYA