Bombos arıları problem de çözüuormuş. Bombus arıları şu sıralar bilim camiasında pek popüler. Geçtiğimiz ay bazı bombus arılarının bir hafta suyun altında kalabildiği ortaya çıkmıştı. Yeni araştırma ise bu tüylü arı cinsinin ekip çalışması ve iş birliğine dayalı problem çözme konusunda şaşırtıcı bir yeteneğe sahip olduğunu gösteriyor.

Bir dizi laboratuvar deneyinde şekerli bir ödülü almak için birlikte eğitilen bombus arılarının işe koyulmadan önce arkadaşlarını bekleme olasılığı, tek başına eğitilen arılara göre daha yüksek çıktı.

Bulgular, böceklerde bilinç olasılığına dair farkındalığın arttığı bir dönemde ortaya çıktı ve özellikle bombus arılarında insan benzeri kolektif zekâ gözlemlerinin ardından geldi. Araştırma ayrıca karmaşık sosyal davranışların sanıldığı gibi beyin büyüklüğüne bağlı olmadığına işaret ediyor.

Finlandiya'daki Oulu Üniversitesi'nden davranışsal ekolog Olli Loukola, “Çalışmanın bulguları böceklerle ilgili geleneksel düşünceye meydan okuyor. Ortak bir hedef doğrultusunda birlikte çalışma becerisi bombus arılarının minyatür beyinlerinde bile mevcut” diyor.

İş birliği, başkalarının farkında olmayı ve birlikte hareket etmeyi ifade eden bir sosyal davranış biçimi. Hayvanlarda yaygın olarak görülmekle birlikte bu davranışın arkasındaki bazı mekanizmalar belirsizliğini koruyor. Daha geniş ve karşılaştırmalı bir perspektif ise farklı türlerden veri gerektiriyor.

Araştırmanın ekibinin lideri Loukola ve meslektaşları bombus arılarının iş birliğinin bireysel bir eylemin yan çıktısı olup olmadığını anlamak için iki farklı yiyecek testindeki davranışlarını inceledi. Ekip, bombus arılarının nasıl iş birliği yaptığını görmek için adeta yaratıcılığını konuşturdu ve iki zekice deney tasarladı.

• İki bombus arısından oluşan takımlar, şekerli ödül kazanmak için küçük bir bloğu itmek üzere eğitildi. Bu eğitim bloğu aynı anda itmek gerektiğini anlamaları içindi.
• Şeffaf bir tünelden oluşan bir başka düzenekte ise kapıyı açmak için aynı anda dokunmaları gerekiyordu.

Bombus arıları bu ilginç görevi öğrenmekle kalmadılar aynı zamanda araştırmacıları da hayrete düşürdüler. Bir ekipteki bombus arılarından biri geciktiğinde, partneri genellikle göreve başlamadan önce onu bekledi. Arıların takım arkadaşı gelince itmeye başlama olasılığı daha yüksekti. Eylemlerini partnerlerinin hareketlerine göre ayarladılar. Bu durum, ortak bir hedefe ulaşmak için aktif bir koordinasyon hâlinde olup olmadıkları sorusunu gündeme getiriyor.

Bombus arısı ne işe yarar?

Bombus arısı zehirli midir?

Bombus arısı sokunca ne olur?

Bombus arısı kaç lira?

Aşağı videoda da görebileceğiniz gibi tünel testinde bazı arılar ekip arkadaşı gecikince geri dönüp onu bekledi.

Loukola ve meslektaşları makalelerinde, “Bu sonuçlar bombus arılarının iş birlikçi davranışının sadece bireysel çabaların bir yan ürünü olmadığını, sosyal anlamda etkileşim içinde olduğunu gösteriyor” diyor.

Bilim insanları uzun bir süre boyunca, ekip çalışması ve birlikte nasıl çalışılacağını anlamak gibi karmaşık sosyal davranışların büyük bir beyin gerektirdiğine inandılar. Ve iş birliği denildiğinde akla ilk gelenler insanlar, yunuslar, fillerdi. Şempanzeler, yunuslar ve kurtlar da ortak bir hedef doğrultusunda birlikte hareket ederken gözlendi.

Yeni çalışma ise minicik beyne sahip bir canlının bile ortak bir hedef doğrultusunda başkalarıyla birlikte çalışabileceğini gösteriyor. Bombus arıları gibi basit görünen böceklerin ekip çalışması becerisine sahip olması, iş birliğinin kökenleri hakkındaki düşüncelerimizi değişime zorluyor.

Bu arada, bombus arılarının bu iş birliği kapasitesini nasıl geliştirmiş olabileceği de ayrı bir merak konusu. Çünkü doğada yiyecek ararken genellikle tek başına hareket etme eğiliminde.

Dr. Loukola, “Bu araştırma, hayvan davranışının ve evriminin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunabilir. Ayrıca farklı hayvan türlerinde sosyal zekâ ve iş birliğinin evrimi üzerine yeni araştırmalara da ilham verebilir" diyor. Bombus arılarının dayanışmaları üzerine yapılan çalışma salt bilimsel değerinin ötesinde teknoloji ve robotik alanlarında da önemli potansiyel uygulamaları beraberinde getiriyor.

What is so special about bumblebee?

Are bumble bees aggressive?

Do bumble bees bite or sting?

Are bumble bees friendly?