Buğday, besin değeri ve ekonomik değeri nedeniyle dünya çapında yem ve hayvan üretimi için kullanılan bir hammaddedir.

Buğday, dünya çapında en yaygın kullanılan hammaddelerden biridir. Bu ürün hem insan gıdası (buğday unu) hem de hayvan yemi (buğday kepeği) olarak kullanılır. Mısır ve pirinçle birlikte dünyada en çok üretilen üç tahıl türünden biridir. Buğday, yem sektöründe en önemli grubu oluşturan Poaceae familyasının Triticum spp. cinsine veya Gramineae olarak da bilinir.

Dünya buğday üretimi

Dünyanın en büyük buğday üreticisi ülkeler arasında , metrik ton başına ilk 5'te şunlar yer almaktadır: Avrupa Birliği (135.800.000), Çin (134.250.000), Hindistan (107.592.000), Rusya (85.300.000), Amerika Birleşik Devletleri (49.691.000) ve Kanada (35.183.000). 2020/2021 dönemi için dünya buğday üretiminin yaklaşık 763,9 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir.

Latin Amerika'da ise buğdayın en büyük 5 üreticisi arasında ton bazında şu ülkeler yer alıyor: Arjantin (17.500.000), Brezilya (6.300.000), Şili (1.365.000), Uruguay (745.000), Bolivya (310.000) ve Kolombiya (5.000).

Tahıllar, hayvan ve insan gıdaları için ana enerji ve besin kaynaklarından biridir ve yüzyıllardır tarihsel olarak kullanılmaktadır. Tahıllar arasında buğday, un adı verilen ana ürünün ve kepek ve tohum adı verilen yan ürünlerin elde edildiği dünya çapında en önemlilerinden biridir. Buğday unu, esas olarak fırıncılık işlemlerinde insan gıdasında kullanılır. Öte yandan, buğday kepeği, yüksek amino asit içeriği ve diğer mevcut tahıllardan üstün yüksek protein yüzdesi nedeniyle hayvan yemi için tasarlanmış bir üründür . Bu buğday kepeği (teknik olarak perikarp olarak adlandırılır), işlendikten sonra esas olarak buğday tanesinin dış kısımlarından oluşur.

Buğdayın hayvan yemlerindeki besin değerleri

Buğday, hayvan yemi için en yüksek protein içeriğine sahip tahıllardan biridir ve mısırdan daha yüksektir. Ayrıca, hayvan yeminde önemli bir enerji kaynağı olan 3,0 ila 3,5 Mcal ME (Megakalori Metabolizable Energy) ile yüksek bir enerji değerine sahiptir . Sindirilebilir bir polisakkarit olan nişasta, buğdayda en bol bulunan karbonhidrattır.

Öte yandan, sindirilebilirlik ve mikotoksin üreten mantarların bulaşmasıyla ilgili sorunları önlemek için buğdayın nem değerlerinin %14'ün altında olması önerilir. Buğdaydaki lipit miktarı , mısırla karşılaştırıldığında düşük bir değerle karakterize edilir ve bu, acılaşmayı azalttığı için bir avantaj olarak bildirilir. Ayrıca, buğday kepeği, hammadde olarak eklendiği yemin lezzetliliğini artırmasıyla karakterize edilir.

Son olarak buğday, mısırla karşılaştırıldığında %11 ile yüksek lif değerleri sunar. Bu lif kısmı %4-5 arasında pentozan ve %0,5-1 arasında ß-glukan içerir ve diyet Alquerzim gibi çok enzimli ürünlerle desteklenirse faydaları olabilir .

Buğday kepeği, bağışıklık sistemi gibi birden fazla fizyolojik fonksiyona katıldıkları için diyette önemli elementler olan çinko, selenyum, iyot, potasyum (Tablo 2) gibi minerallerin önemli bir kaynağı olarak kabul edilir. Öte yandan buğday kepeği tiamin, B6, folat, E vitamini ve karotenoidler (pigmentler) gibi vitaminler sağlar.

Buğdayın ruminant hayvan üretiminde kullanımı

Buğday, geviş getiren hayvanlar gibi çok mideli hayvanlar için mükemmel bir yem kaynağıdır . Bir yandan, yetiştirme ve büyüme koşulları uygunsa %18'e kadar ulaşan yüksek protein değerlerine sahiptir . Bu yüksek protein miktarı, yüksek enerji değeriyle birlikte buğdayı geviş getiren hayvanları beslemek için iyi bir alternatif haline getirir.

Öte yandan buğday, geviş getiren hayvanlarda sindirim süreçlerini kolaylaştıran büyük miktarda lif içerir . Ancak, tedarik edilen buğdayın lignin açısından düşük ve şeker açısından yüksek olduğu kabul edilmektedir, bu nedenle sofralık tüketimi sınırlandırılmalıdır. Geviş getiren hayvanlar için buğdayın maksimum tüketimi, ruminal asidozu önlemek için çeşitli rasyonlara dağıtılan günde 4 kg'dır. Nişastanın en önemli olduğu karbonhidrat bileşimi nedeniyle buğday, geviş getiren hayvanlarda mısırdan bile daha yüksek bir fermantasyona sahiptir. Ayrıca, geviş getiren hayvanlarda besin emilimini iyileştirmek için buğdayın rasyonda kuru olarak ve iyi parçalanmış olarak verilmesi önerilir.

Domuz üretiminde buğday kullanımı

Domuzlarda buğday kepeği besinsel özellikleri ve domuz sindirimi için kullanılmıştır . Buğday kepeği, bağırsak sağlığına katkısı ve bağırsak mikrobiyotasını geliştirmesi için domuzların diyetine eklenir. Ayrıca, domuzların kalın bağırsağında bulunan bakteriler, buğday kepeğinde bulunan lifleri fermente ederek hayvanların enerji kaynağı olarak kullanabileceği uçucu yağ asitleri üretebilir.

Ancak buğday kepeğinin, Alquerzim gibi bu hammaddenin sindirilebilirliğini artıran enzimatik ürünlerle desteklenmesi önerilir . Örneğin, ksilanaz adı verilen enzimler kullanılabilir enerjiyi, proteini ve kuru madde sindirilebilirliğini artırarak verimi artırır.

Domuzlar, nişasta olmayan polisakkarit (NSP) zincirlerini parçalamak için yeterli enzim üretmezler. Bu nedenle, bu ksilanazlar bu bileşiklerin işlenmesine izin verir, bu da uçucu yağ asitlerinin üretimini artırır ve bağırsakta mono- ve polisakkaritlerin bulunabilirliğini iyileştirir (Martinez-Aispuro, 2017).

Tavukçulukta buğday kullanımı

Kümes hayvancılığında buğday kullanımı, bazı mevsimlerde mısır kıtlığı yaşanması nedeniyle Avrupa, Kanada ve Avustralya'da yaygındır. Buğdayın mısıra kıyasla daha fazla ham protein ve lizin ve triptofan gibi amino asitlere sahip olduğu , ancak daha az enerji içerdiği dikkate alınmalıdır. Ayrıca buğday, mısıra kıyasla daha az A vitamini ve biyotin içerir. Bu nedenlerden dolayı, çok miktarda veya uzun süreler boyunca dahil edilmesi önerilmez. Böyle bir durumda, kümes hayvanlarında besin eksikliklerini önlemek için diyete takviye yapılması önerilir.

Ancak buğday, gluten içerdiğinden pelet oluşumunu kolaylaştırdığı için kümes hayvanı yemi için mükemmel bir alternatiftir , bu nedenle bağlayıcılara ihtiyaç duyulmaz. Benzer şekilde, tam buğdayla beslenen piliçlerde denemeler yürütülmüştür (Plavnik, 2002) ve ticari yemlerin besin maddelerinin kullanımı sayesinde verilen yemin daha verimli olduğu gözlemlenmiştir.

Buğdayın anti-besinsel faktörleri

Buğday , diyeti bu ham maddeden oluşan hayvanların beslenmesini etkileyen anti-besinsel faktörlere sahip olabilir . Bu faktörler buğdaya özgüdür ve hayvanlar sindiriminde ve kullanımında zorluklar yaşarlar.

Bunlardan en dikkat çekenleri şunlardır: Proteaz inhibitörü, Fitohemaglütininler, Fitik asit, Östrojenik faktörler, Gaz faktörü, Amilaz inhibitörü, Kolinesteraz inhibitörü.

Bu nedenle, buğday gibi tahılların sindirimini kolaylaştıran enzimatik kombinasyonlara dayalı ürünlerin , örneğin Alquerzim'in tedarik edilmesi önerilir . Biovet tarafından geliştirilen bu ürün, hayvan türüne, üretken aşamaya ve diyete göre özel olarak tasarlanmıştır. Böylece, buğdaya dayalı bu diyetlerde, Alquerzim, bu tahılda bulunan nişasta dışı polisakkaritler gibi anti-besinsel faktörlerin parçalanması yoluyla sindirilebilirliği iyileştirme kapasitesi sayesinde, bu tahılın sindirimini kolaylaştırır.

Bu çok enzimli ürün, saha denemelerinde olumlu etkiler göstermiştir . Alquerzim'in tedarik edilmesi , hayvan yemindeki yüksek miktardaki besin maddelerinin metabolizmasına ve işlenmesine katkıda bulunur. Bu nedenle, bu katkı maddesiyle takviye edilen hayvanlar daha yüksek kilo alımına ve daha düşük yem dönüşüm oranlarına sahiptir.

Buğdayın hayvansal üretimde kullanımına ilişkin öneriler.

Ruminant ve domuz beslenmesinde kullanılan buğday kepeğinin kalitesinin ve besin değerinin belirlenmesi için bazı şartlara ve analizlere ihtiyaç duyulmaktadır.

• Buğdaydaki bakteri popülasyonlarını, özellikle Salmonella ve Clostridium'u değerlendirin .
• Buğdayın değirmen seviyesinde nem ve ısı içeriğini belirleyin.
• Ruminant ve domuz rasyonlarının önemli enerji ve sindirilebilirlik bileşenleri olan nişasta ve lif içeriğini ölçün.
• Buğday kepeğinin olası bayatlamasının bir göstergesi olduğundan, lipit (yağ) yüzdesini kontrol edin.
• Tahılın kuru ve ezilmiş olmasına dikkat edin, böylece bağırsak seviyesindeki besin maddelerinin sindirilebilirliği ve emilimi artar.
• Özellikle ruminantlarda ve domuzlarda klinik ve sistemik etkilere sahip mikotoksinlerin ortaya çıkması nedeniyle aşırı nem nedeniyle mantar oluşumunu önlemek için buğday kepeği sürekli olarak izlenmelidir.

Buğday fiyatı: önemli bir faktör

Buğday, hayvancılık üretiminde kullanımı açısından uluslararası düzeyde en önemli ham maddelerden biridir. Ayrıca tarım grubundaki en önemli emtialardan biridir . Bu nedenle, borsadaki buğday fiyatı arz ve talep, stoklar ve envanterler ve enflasyon gibi faktörlerden etkilenir. Bu faktörler buğdayı oldukça değişken, yüksek getirili ve hızlı bir şekilde alınıp satılabilen bir emtia haline getirir.

2021'e gelindiğinde, buğdayın fiyatı bu hammaddeyi üreten ülkelerdeki hava olayları nedeniyle dalgalandı. Örneğin, Kanada'daki kuraklıklar dünya üretiminin bir kısmını etkiledi ve Fransa'da yağmur mevsimi buğday üretimini etkiledi.

Öte yandan Çin, buğdayın önemli bir ithalatçısıdır. Çin, Eylül ayında kaydedilen yüksek fiyatlar nedeniyle ithalatını geçen yılın aynı dönemine kıyasla azalttı. Sonuç olarak, Eylül 2021'de Çin'e 640.000 ton buğday ithalatı kaydedildi, bu da 2020'deki aynı aya kıyasla %44,8'lik bir düşüşü temsil ediyor.

Bu arada, dünyanın en büyük buğday üreticilerinden biri olan Avrupa Birliği, 2021'in başında ihracatını artırdı. Avrupa için bu olumlu pazar, dünyanın önde gelen buğday ihracatçısı olan Rusya'daki yüksek satış fiyatlarından kaynaklanıyordu.

Eylül ayında buğday fiyatları son 8 yılın rekor seviyelerine ulaştı . Sadece 2020'de buğday fiyatları %41 artarak uluslararası hayvancılık sektörü için zorluklar yarattı.

Sonuçlar

Buğday, dünya çapında en yaygın üretilen tahıllardan biridir. Bu gıda Triticum spp. cinsine aittir ve insanlar ve üretim hayvanları için bir gıda kaynağıdır. Buğday tanesi işlenir ve iki önemli ürün elde edilir: insan gıdasında kullanılan buğday unu ve hayvan yemi olarak kullanılan buğday kepeği.

Buğday kepeği, yüksek enerji ve protein değerine, düşük yağ ve lignin değerlerine sahip olduğu besinsel özellikleriyle tanınır. Ayrıca hayvanlar için önemli bir mineral ve vitamin kaynağıdır.

Ruminantlarda buğday kepeği iyi sindirilebilirliğe ve besin emilimine sahip bir yemdir. Ancak, yüksek oranda fermente edilebilir olduğundan ruminal asidozu önlemek için sofralık tüketimi sınırlandırılmalıdır. Bu arada, domuzlarda, sindirimini kolaylaştırmak ve tüm besin maddelerinden yeterli şekilde yararlanmak için enzimlerle desteklenmesi gereken bir yem kaynağıdır.

Kümes hayvanlarında buğday kepeği Avrupa ve Kuzey Amerika'da yaygın olarak kullanılır. Mısırla karşılaştırıldığında iyi bir alternatiftir ancak dengeli olmalıdır.

Buğdayda, sindirilebilirliğini ve yararlanımını sağlamak için Alquerzim gibi çok enzimli ürünlerle etkisiz hale getirilmesi gereken anti-besinsel faktörler bulunabilir.

Ayrıca buğdayın fiyatı, borsada işlem gördüğü için dünya pazarında büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, bu hammaddenin ana ithalatçıları ve ihracatçılarının ekonomisi üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.

Son olarak, geviş getiren hayvanlarda ve domuzlarda buğday kepeğinin işlenmesi ve tedariki için bazı önerilere uyulmalıdır. Bu stratejiler, buğday diyette kullanıldığında yem hijyenini destekler, hastalıkları önler ve üretim verimini artırır.