Çayınızı ister bir çörek eşliğinde şık bir fincanda için, ister işlerinizi hallederken buzlu bir fincanda yanınızda götürün, isterse de şöminenin başında en sevdiğiniz rahat kupanızda oturun, her gün çay içmek genel sağlığınız üzerinde derin ve olumlu bir etki yaratabilir.
Nutrients dergisinde 2019 yılında yayınlanan bir incelemeye göre çay, sudan sonra dünya çapında en çok tüketilen ikinci içecektir ve dünya nüfusunun üçte ikisinden fazlası tarafından tüketilmektedir. Düzenli olarak çay yudumlayan ve bu alışkanlığın vücudunuza gerçekte ne yaptığını merak eden birçok kişiden biriyseniz, çay içmenin sağlayabileceği tüm inanılmaz faydaları öğrenmek için okumaya devam edin.Çay Besin DeğerleriÇay, hem gerçek çayları hem de bitki çaylarını kapsayan bir terimdir . Ancak yalnızca dört çay gerçek çay kategorisine girer : yeşil çay , siyah çay, oolong çayı ve beyaz çay. Bu dört çayın hepsi Camellia sinensis bitkisinden elde edilir. Her gerçek çayı hem lezzet hem de sağlık yararları açısından benzersiz kılan şey, yaprakların işleme sırasında ısıtılıp ısıtılmadığı veya oksitlenip oksitlenmediğidir.Bitkisel çaylar gerçek çaylar değildir ve bunun yerine, otların, çiçeklerin, köklerin veya diğer bileşenlerin suda demlenmesiyle yapılan içeceklerdir. Ancak, bazı bitkisel çaylar sağlık yararları sağlayabilecek benzersiz bileşikler içerir. Bu, çay karışımına hangi bileşenlerin dahil edildiğine bağlı olarak değişir.Gerçek çaylar makro besin bölümünde çok az şey sağlasa da, flavan-3-ols adı verilen bir bitki bileşiğinin kaynağıdır. Advances in Nutrition'ın 2022 sayısında belirtildiği gibi, 8 onsluk bir yeşil çay porsiyonu 319 miligram flavan-3-ols sağlar; aynı siyah çay porsiyonu bu bitki bileşiğinden 277 mg sağlar. Uluslararası Moleküler Bilimler Dergisi'nde 2023 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre, gerçek çayda bulunan belirli bir flavan-3-ol, iltihap önleyici özelliklere sahip olan epigallocatechin-3-gallate'dir (EGCG) .Cureus'ta 2021'de yayınlanan bir inceleme makalesine göre , gerçek çaylar ayrıca insanların daha uyanık hissetmelerine yardımcı olabilecek bir amino asit olan L-theanine içerir. Özellikle matcha L-theanine içerir.
Besin
1 fincan demlenmiş bitkisel papatya çayı, USDA
1 fincan demlenmiş siyah çay, USDA
Kalori
2
2
Toplam Karbonhidratlar
1 gr
1 gr
Diyet lifi
0 gr
0 gr
Toplam Şekerler
0 gr
0 gr
Protein
0 gr
0 gr
Toplam Yağ
0 gr
0 gr
Doymuş Yağ
0 gr
0 gr
Sodyum
2 mg
7 mg
Çayın Sağlık Faydaları
Ana CadenaResimli Tarif: Ebegümeci-Narlı Buzlu ÇayÇay, sağlıklı bir diyete dahil edilmesi kolay bir içecektir ve yüzyıllardır birçok kültürde keyifle tüketilmektedir. Yeşil, siyah, oolong veya beyaz çaya odaklanan araştırmalar, düzenli çay içenler için bazı benzersiz sağlık faydaları olduğunu göstermektedir.Daha İyi Kan Basıncına Sahip OlabilirsinizYukarıda bahsi geçen Beslenmede İlerlemeler çalışmasına göre, gerçek çaylarda bulunan bitki bileşiği olan flavan-3-ols tüketimi, kan basıncı, kolesterol ve kan şekerinin azaltılması da dahil olmak üzere kalp sağlığı yararlarıyla bağlantılıdır. Araştırma, her gün 400 ila 600 mg flavan-3-ols veya yaklaşık iki fincan siyah veya yeşil çaydaki miktarı hedefleyin diyor.Bazı Kanser Türlerine Yakalanma Riskiniz Azalmış OlabilirKanser riski birçok faktörden etkilenebilir, bazıları tamamen kontrolünüz dışında olabilir (genetik gibi). Kanser riskinde rol oynayabilecek faktörler arasında çay içmek koruyucu etkiye sahip olabilir. 2020'de Beslenmede İlerlemeler çalışmasında yayınlanan veriler, çay tüketiminin bazı kanser türlerine, özellikle ağız kanserine karşı koruyucu etkileri olabileceğini göstermektedir. Daha zayıf kanıtlar, çay tüketimi ile meme, endometriyal ve karaciğer kanserleri arasında bir bağlantı olduğunu göstermektedir. Yazarlar, antioksidan özelliklere sahip olan çayın polifenollerinin kanser gelişimine katkıda bulunan serbest radikalleri emebileceğini ve ayrıca kanser hücrelerinin büyümesini baskılayabileceğini belirtmektedir.Daha İyi Dikkat EdebilirsinizYeşil çay, beyin sağlığını etkilediği gösterilen bir amino asit olan L-theanine içerir. Journal of Medicinal Food'da yayınlanan 2021 tarihli bir araştırmaya göre , çayda bulunan L-theanine dikkati iyileştirmede rol oynayabilir ve sonuç olarak çalışma belleğini güçlendirebilir. L-theanine, diğer işlevlerinin yanı sıra, bilişi geliştiren belirli beyin dalgalarını artırmaya yardımcı olabilir.Desteklenen Bir Bağışıklık Sisteminiz OlabilirMuhtemelen marketlerde bağışıklık sistemi için çaylar görmüşsünüzdür . Siyah ve yeşil gibi çay çeşitleri polifenoller açısından zengindir. Ve EGCG ve theaflavin gibi bazı gerçek çaylarda bulunan belirli polifenoller, 2020'de Frontiers in Immunology'de yayınlanan bir incelemeye göre bağışıklık sağlığını destekleyebilir. Ek olarak, çay, bağışıklık sağlığını da destekleyebilecek iltihap önleyici özelliklere sahip bileşikler açısından zengindir.Daha Uzun Bir Ömür YaşayabilirsinizAnnals of Internal Medicine'de Birleşik Krallık'ta yarım milyon çay içicisini değerlendiren 2022 tarihli bir çalışma, daha yüksek siyah çay tüketiminin, günde iki veya daha fazla fincan çay içenlerde herhangi bir nedenden dolayı ölüm riskinin çay içmeyenlere kıyasla %13 oranında azalmasıyla ilişkili olduğunu gösterdi. Çay içmek ayrıca kardiyovasküler hastalık, iskemik kalp hastalığı ve felçten kaynaklanan ölüm riskinin daha düşük olmasıyla da bağlantılıydı.Daha Fazla Su İçebilirsinizÇay sıvı olarak sayılır, bu nedenle içeceği yudumlamak gün boyunca susuzluğunuzu giderebilir. CDC'ye göre susuz kalmamak gün boyunca bilişsel olarak keskin kalmanızı sağlayabilir, vücut sıcaklığınızı düzenlemenize yardımcı olabilir ve sindiriminizi düzenli tutabilir .Olası Yan EtkilerÇay içmenin etkileyici sağlık yararlarıyla bağlantılı olduğuna şüphe yok, çünkü birçok çay antioksidanlarla doludur . Ancak her gün çay içmenin bazı dezavantajları da olabilir.Dişlerinizde Lekeler OlabilirSiyah çay tüketimi dişlerin lekelenmesine veya renginin bozulmasına neden olabilir. Ancak içeceğinize biraz süt eklemek gördüğünüz renk bozulmasını en aza indirebilir.Uyumakta zorluk çekebilirsinizKafeine karşı hassasiyetiniz varsa , kafeinli bir çay tercih etmek sizi geceleri uyanık tutabilir ve uykunuzu bölebilir. Elbette, rahatlatıcı ve uyku dostu bir içecek için her zaman kafeinsiz bir çay veya bitki çayı (doğal olarak kafeinsizdir) seçebilirsiniz .Demir Emiliminde Sorun Yaşıyor OlabilirsinizSiyah ve yeşil çaylar tanen ve oksalat adı verilen doğal bileşikler içerir. Bu bileşikler, kanda oksijen taşıyan bir protein yapmak için gerekli olan bir mineral olan demirin vücudunuz tarafından emilme yeteneğini etkileyebilir, Korean Journal of Family Medicine'de 2023'te yayınlanan bir makaleye göre .En İyi Çay Nasıl SeçilirEn iyi çayı seçmek biraz bilgiyle basittir. İşte nelere dikkat etmeniz ve neleri sınırlamanız gerektiği.Çay seçerken taze olduğundan emin olun. Ticari olarak satılan çayların ambalajında son kullanma tarihi bulunmalıdır. Yaprak çay kullanmak daha zengin bir tada sahip bir içecekle sonuçlanabilir, ancak çay poşetleri daha kullanışlıdır, bu nedenle damak zevkinize ve yaşam tarzınıza en uygun olanı seçin. Ayrıca, ilave şeker içermeyen çayları tercih edin.Fazla çay içmenin zararları dengesiz tüketildiğinde ortaya çıkabilir. Çay, dünya genelinde yaygın olarak tüketilmesinin yanı sıra kültürel ve sosyal öneme sahip bir içecek olarak karşımıza çıkar. Özellikle günlük yaşamda karşımıza sıklıkla çıkan stres unsurlarıyla başa çıkmak için bireyler çayı bir “enerji içeceği” olarak aşırı şekilde tüketebilir. Bu aşırı tüketim sonucu bir dizi potansiyel zararlı etki ile karşılaşılabilir.Çayın içeriğinde bulunan etken maddeler sebebiyle kişilerde uykusuzluk, çarpıntı, sinirlilik ve dikkat eksikliği gibi çeşitli etkiler görülebilir.Bu etkilerden korunmak için çay tüketiminde aşırıya kaçmamak bireylerin günlük hayattaki verimi için önemlidir. Çay Nedir?Fazla Çay İçmenin Zararları Nelerdir?Düşük Demir EmilimiBaş AğrısıHamilelik KomplikasyonlarıSindirim Sistemi Üzerindeki Etkileri Fazla Çay İçmenin Zararları Hakkında Sık Sorulan Sorular Çay Nedir?Çay, camellia sinensis adı verilen bitkinin yapraklarından elde edilir. Çay bitkisi Çin, Hindistan ve Japonya gibi ülkelerde yetiştirilir.Yapraklar çay üretimi için toplanır ve çeşitli işlemlerden geçirildikten sonra insanların kullanımına sunulur. Çay yapraklarının işlenme türüne göre farklı çay çeşitleri ortaya çıkar.En yaygın olarak tüketilen çaylar arasında siyah çay, yeşil çay ve beyaz çay bulunur. Siyah çay tamamen fermantasyona uğrayan yapraklardan elde edilirken, yeşil çayı biraz daha minimal bir şekilde işlenir ve yapraklar hemen kurutulur. Beyaz çay ise en az işlenmiş çay türü olarak karşımıza çıkar. Çay içeriğinde bulunan etken maddeleri ile sağlığa birçok yararı bulunan bir içecektir. Fakat çay tüketiminde aşırıya kaçıldığında fazla çay içmenin zararları ve yan etkileriyle karşılaşmak olasıdır. Ayrıca dünya genelinde çay içmek, sosyal bir aktivite olarak kabul edilir. Sıcak ve soğuk seçenekleriyle tüketilebilen çay, birçok insan için günlük yaşamın bir parçası haline gelmiştir. Sosyal ve kültürel bağlamda da önemli olarak bilinen çay içme ritüeli günlük hayatta önemli bir yer tutar ve misafirlerle paylaşılan bir içecek olarak kabul edilir. Fazla Çay İçmenin Zararları Nelerdir?Fazla çay içmenin zararları nelerdir sorusu günlük hayatta sıklıkla çay tüketen bireylerin aklına takılan sorulardan bir tanesidir. Dengeli ve ölçülü tüketilmesi halinde sağlığa ciddi bir zararı olmayan çayların, aşırı tüketilmesi sonucunda çeşitli zararlı etkiler ile karşılaşmak mümkündür. Fazla çay içmenin zararları nelerdir sorusuna şu şekilde detaylı bir yanıt verebiliriz: Çay belli bir oranda kafein içerir. Aşırı miktarda çay tüketilmesi kafeine karşı hassasiyeti olan bireylerde uyku problemlerine neden olabilir. Kişilerde uykusuzluk ve buna bağlı olarak huzursuzluk,anksiyete gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Çayın hafif bir şekilde de olsa idrar söktürücü bir etkisi vardır. Bu durum fazla çay içen kişilerde su kaybına ve dehidrasyona neden olabilir. Çayın özellikle diğer içeceklerin yerine içilmesi durumunda bu risk daha fazladır. Çayda bulunan tanen adındaki madde demir emilimini azaltma etkisiyle bilinir. Demir eksikliği yaşayan kişilerde bu durum daha belirgin bir şekilde görülebilirken, çayın yemeklerle birlikte tüketilmesi demir emilimini daha da azaltabilir. Çok fazla çay içmek mide asidini artırabilir ve mide ekşimesi, gastrit veya mide yanması gibi rahatsızlıkları beraberinde getirebilir. Aşırı sıcak çay tüketilmesi mide mukozasına zarar verebilir ve mide ülseri gibi ciddi rahatsızlıkların oluşumuna zemin hazırlayabilir. Dengesiz çay tüketiminin kemik sağlığı üzerinde olumsuz etkileri vardır. Çayda bulunan florür miktarı kemiklerin mineral yoğunluğunu azaltabilir ve uzun vadede osteoporoz riskine sebep olabilir. Çayda bulunan oksalatlar böbrek taşı oluşumuna sebep olabilir. Özellikle sağlık geçmişinde böbrek taşı sorunu olan bireylerin çay tüketimini sınırlandırmaları önerilebilir. Çaydaki tanen ve kafein adlı maddeler kalp atışını artırabilir ve kan basıncını yükseltebilir. Bu durum sonucunda kalp ritmi bozuklukları ve hipertansiyon gibi sorunlar baş gösterebilir. Aşırı kafein alımı sonucunda bireylerde sinirlilik, huzursuzluk ve anksiyete gibi ruhsal ve duygusal sorunlar ortaya çıkabilir. Bu durum özellikle kafein hassasiyeti olan bireyleri daha fazla etkiler. Çayda bulunan asitler diş minesine zarar verebilir, çürük oluşumunu artırabilir ve dişlerde lekelenmelere sebep olabilir. Çok sıcak çay tüketimi dişlerdeki erozyonu hızlandırabilir. Yapılan bazı araştırmalar sonucunda aşırı sıcak içecek tüketiminin mide kanseri riskini tetikleyeceği gözlemlenmiştir. Çok sıcak çay mide mukozasına zarar vererek kanser gelişimine sebep olabilir. Düşük Demir EmilimiÇay, tanen ya da tannik asit adı verilen bir bileşik sınıfı açısından zengin bir içecektir. Tanenler, besinlerde bulunan demire bağlanarak sindirim sisteminden demirin engellenmesine neden olabilir. Bunun sonucunda, vücudunuzda demir eksiliği yaşanabilir. Dünyada gözlenen en yaygın mineral eksikliklerinin başında demir eksikliği gelir. Bu nedenle, düşük demir seviyeleri olanlar çay tüketimine dikkat etmelidir. Özellikle kahvaltıyla birlikte çay içtiğinizde, yediğiniz besinlerdeki demirin faydasını daha az görebilirsiniz.Çalışmalar, hayvansal gıdalar içerisinde bulunan demirin çay içerisinde bulunan tannik asitle daha az etkileşim içerisinde olduğunu gösteriyor. Buna karşın bitkisel kaynaklardan elde edilen demirin emilimi tanenler tarafından daha fazla engelleniyor. Bu nedenle, vejetaryen hatta vegan diyet uygulayanların, ne kadar çay tükettiğine daha çok dikkat etmesi gerekiyor. Yine vejetaryan ve vegan diyet uygulayanlarda saç dökülmesi problemine de rastlanabilir. Saç dökülmesi tedavisi ile giderek kolaylaşmaktadır. Eğer doğru bir klinik tercih edilirse saç ekimi sonuçları hakkında pek çok kişinin endişelenmesini gerektirecek öğe az olabilir. Çayın içerdiği tannik asit miktarı, çayın türüne ya da nasıl demlendiğine göre değişmekli birlikte, genel kanı 3 fincandan az çayın insanlar için güvenli olduğu yönündedir. Düşük demir miktarına sahipseniz ancak yine de çay içmekten hoşlanıyorsanız, ekstra bir önlem olarak öğünler arasında çay içebilirsiniz. Böylelikle yemek saatlerinde alınan demirin engellenmesi olasılığı azalacaktır. Baş AğrısıAralıklı kafein alımı belirli baş ağrısı tiplerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Bununla birlikte, kronik olarak kullanıldığında, tam ters etkiler gösterebilir. Nedeni açıklanamayan kronik baş ağrılarında kafein tüketimi göz önünde bulunmalıdır. Bu nedenle çay ya da kahve gibi kafein içeren içecekler bir süre azaltılıp ya da kesilip durumun iyileşip iyileşmediği kontrol edilebilir. Hamilelik KomplikasyonlarıHamilelik sırasında çay gibi kafein içerek içeceklerin yüksek miktarda tüketilmesi düşük ve düşük bebek doğum ağırlığı gibi komplikasyon riskini arttırabilir. Hamilelik sırasında kafeinin tehlikeleri hakkındaki veriler hala tam olarak belirlenmemiştir. Yine de hamilelik sırasında günlük kafein alımını 200 mg'ın altında tutmak faydalı olabilecek bir önlemdir. Hamileyseniz ve kafein veya bitkisel çay alımınızla ilgili endişeleriniz varsa, sağlık uzmanınıza danışmalısınız. Sindirim Sistemi Üzerindeki Etkileri Çay her ne kadar bağırsak sağlığına faydalı olsa da, özellikle aç karnına tüketilmesi bazı insanlarda bulantıya ve mide yanmasına neden olabilmektedir. Çayın olası zararlarının farkında olarak kendi alımınızı sınırlandırabilir, diyetinizde gereken ayarlamaları yapabilirsiniz. Fazla Çay İçmenin Zararları Hakkında Sık Sorulan Sorular Fazla siyah çay içmenin zararları var mıdır?Fazla siyah çay içmenin zararları ve yan etkileri olabilir. Sağlığa çok büyük bir zararı olmasa da fazla siyah çay tüketilmesi sonucunda en sık rastlanılan rahatsızlık kabızlık sorunudur. Özellikle bireyler gün içerisinde yeterince su tüketmemesi sonucunda kabızlıktan muzdarip olabilirler.Romatizması olan kişileri de olumsuz yönde etkileyebilir. Fazla siyah çay tüketimi romatizma hastalığının etkilerini arttırabilir. Siyah çay içerdiği kafein maddesi nedeniyle kişilerde baş ağrısı gibi etkilere de sebep olabilir. Günlük çay tüketim miktarı ne kadar olmalı?Günlük çay tüketim miktarı kişinin yaşına, sağlık durumuna ve kafein hassasiyetine göre değişebilir. Ancak uzmanlar yetişkin bireyler için günlük olarak 2 ila 3 fincan çay tüketimini önerir. Bununla birlikte bazı kişiler için bu miktar daha az veya daha çok olabilir.Günlük çay tüketim miktarı belirlenirken kişinin genel sağlık durumu ve beslenme alışkanlıkları bir arada değerlendirilir. Dengeli bir beslenme düzenini sağlıklı bir yaşam tarzıyla birleştirerek uygun miktardaki çay tüketimini belirlemek sağlık için güvenli olacaktır. Çok fazla çay içme belirtileri nelerdir?Çok fazla çay içme belirtileri kişiden kişiye göre değişiklik gösterebilir. Ancak fazla çay içmenin zararları ve yan etkileri genellikle uykusuzluk, huzursuzluk, sinirlilik ve anksiyete gibi psikolojik belirtilerle kendini gösterebilir.Birey fiziksel olarak kalp çarpıntısı hissedebilir, mide rahatsızlıkları, sindirim sistemi sorunları ve baş ağrısı yaşayabilir. İdrar sıklığında artış da fazla çay içmenin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. SonuçHer gün çay içmek, sağlığınıza çeşitli şekillerde fayda sağlayabilecek sağlıklı bir alışkanlıktır. Sadece düşük kalorili bir içecek olmakla kalmaz, aynı zamanda siyah, yeşil, oolong ve beyaz çaylar kalp sağlığını destekleyen flavan-3-ols gibi benzersiz bileşikler içerir. Her gün çay içme alışkanlığı edinmek, sağlığınızı son derece düşük çaba gerektiren bir şekilde desteklemenin basit bir yoludur.