Yüksek Kolesterol Nedir?

Yüksek Kolesterol  Nedir?

Kolesterol Çeşitlerinin Özellikleri

Yüksek Kolesterolün Nedenleri ve Risk Faktörleri

Yüksek Kolesterol Teşhisi

Yüksek Kolesterole Bağlı Gelişen Komplikasyonlar

Yüksek Kolesterolün Tedavi Yöntemleri

İnsan vücüdundaki bütün hücrelerde bulunan kolesterol; besinlerin sindirimi, hormon ve vitamin D üretimi gibi önemli işlevlerde görev alır. Lipid adı verilen yağ benzeri bir doku olan kolesterol, vücutta karaciğer tarafından üretilir. Aynı zamanda dışarıdan aldığımız besinlerin içerisinde de bulunur. İyi ve kötü olarak iki çeşidi bulunan kolesterolün her ikisinin de vücutta belirli oranlarda olması, sağlık açısından ciddi önem taşır. Sağlıksız beslenme ve yaşam tarzıyla kötü kolesteroldeki artış, hayati tehlike içeren rahatsızlıklara neden olabilir. Yüksek kolesterolün belirli bir semptomu yoktur. Bu nedenle, tespit edilemeyen yüksek kolesterol kalp krizi veya inme gibi durumlara neden olabilir. Çeşitli ilaçlar ve yaşam tarzındaki değişikliklerle kolesterol seviyesini normal düzeye indirmek mümkündür.

Yüksek kolesterol nedir? ya da Kolesterol Yüksekliği Nedir?

Kolesterol, kanda bulunan bir çeşit yağ dokusudur. Mumsu bir yapısı olan kolesterol, belirli bir miktarda karaciğer tarafından üretilir. Yumurta, et, süt gibi hayvansal besinlerden de kolesterol almak mümkündür. Vücudun sağlıklı çalışabilmesi için kanda belirli miktarda kolesterol bulunması gereklidir. Kolesterolün vücutta görev aldığı işlemler arasında besinlerin sindirilmesi, hücre zarının oluşturulması, bazı hormon ve vitaminlerin üretilmesi örnek verilebilir.

Karaciğerde üretilen ve aynı zamanda besinlerden alınan kolesterolün belirtilen görevleri yerine getirebilmesi için vücuttaki tüm hücrelere taşınması gerekir. Fakat kolesterol suda çözünmez, bu nedenle kanda kendi başına taşınamaz. Kolesterolün hücrelere taşınmasından yine karaciğer tarafından üretilen lipoproteinler görevlidir. Yağlardan ve proteinlerden oluşan lipoproteinler, kolesterol ve ayrıca trigliserid adı verilen başka bir lipid cinsini kan akışında taşınmasını sağlar.

İki çeşit lipoprotein bulunur. Bunlar; iyi kolesterol adı verilen HDL ve kötü kolesterol adı verilen LDL’dir. Kişinin kanında normalden fazla seviyede kötü kolesterol olmasına kolesterol yüksekliği adı verilir.

Kolesterol Çeşitlerinin Özellikleri

Kolesterol, arterler aracılığıyla tüm vücuda taşınır. Eğer kanda kötü kolesterol fazla ise bu durum kan damarlarında kolesterol plağı adı verilen bir yapı oluşturur. Zaman içerisinde artan kolesterol plakları nedeniyle damar yolları daralır, basınç artmaya başlar ve pıhtı oluşma ihtimali artar. Bu durum kalp damarlarında oluşursa kalp krizine, beyin damarlarında oluşursa ise felce yol açar.

İyi kolesterol ise bu plakların oluşumunun engellenmesini sağlar. Kötü kolesterolün karaciğere dönmesinde ve devamında vücuttan atılmasında görevlidir.

Trigliseridler de kolesterol gibi hem vücutta üretilen hem de besinlerden alınan bir çeşit kan yağıdır. İhtiyaçtan fazla kalori tüketilirse, vücut bu kalorileri trigliseridlere dönüştürür ve yağ hücrelerinde saklar. Kolesterol, hücre yapımı ve hormon oluşturulması işlemlerinde kullanırken; trigliseridler de bu işlemlerin enerji kaynağı olarak görev alır. Kanda yüksek oranda trigliserid olması, kolesterol yüksekliği gibi kalp hastalıklarına neden olur.

Yüksek Kolesterolün Nedenleri ve Risk Faktörleri

Kişide kolesterol seviyesinin yüksek olmasının nedenleri arasında genetik aktarım, yaşam tarzı ve çeşitli kalp problemleri gibi birçok farklı durum bulunur. Bunlarla beraber, yaş ilerledikçe yüksek kolesterol oluşması ihtimali artar. Kadınlara göre erkeklerde yüksek kolesterol daha sık görülür.

Aşırı yağlı beslenme düzenine sahip olmak, kolesterolün yükselmesi için en büyük risk faktörlerinden biridir. Et, peynir, süt gibi hayvansal ürünlerde yüksek seviyede kolesterol bulunur. Özellikle doymuş yağ içeren besinlerin tüketilmesi, kötü kolesterolün artmasına neden olur. Doymuş yağ içeren ürünler arasında kızartılmış, paketlenmiş ve işlem görmüş bütün ürünler bulunur. Derin yağda kızartılmış ve işlenmiş ürünlerde bulunan trans yağ da yine kolesterol seviyesini arttırır.

Sigara içmek, yüksek seviyede alkol tüketmek, hareketsiz bir yaşama sahip olmak da yüksek kolesterole neden olur. Aynı zamanda aileden birinde kolesterol problemi varsa, bu durumun gelecek nesillerde görülme ihtimali artar.

Belirtilen sebepler dışında obezite, böbrek rahatsızlıkları, hipotiroidi (tiroit bezinin az çalışması), tip 2 diyabet ve karaciğer rahatsızlıklarının yüksek kolesterole neden olduğu bilinmektedir.

Yüksek Kolesterol Teşhisi

Yüksek kolesterolün herhangi bir semptom geliştirmemesi nedeniyle, düzenli aralıklarla test yapılması oldukça önemlidir. Kandaki kolesterol seviyesi oldukça basit bir kan testi ile görülebilir. Kolesterol seviyesi kontrol edilirken, aynı zamanda trigliserid değerlerini de kontrol etmekte fayda vardır.

35 yaş üstü erkekler ve 45 yaş üstü kadınların düzenli aralıklarla test olması önerilir. Risk faktörlerinden bir ya da birden fazlasına sahip kişilerin de uzman doktorlara danışıp kan testi olmaları hayati önem taşır.

Kan testinde kişinin kanındaki kolesterol seviyeleri ölçülür. Kişinin yüksek kolesterolü olup olmadığı sınır değerlerine göre belirlenir. Sınır değerler aşağıdaki gibidir:

• Toplam Kolesterol Seviyesi: 200 mg/dl’den düşük değerler normal olarak kabul edilir.

• Kötü Kolesterol Seviyesi (LDL): 130 mg/dl’den düşük olması önerilir. Bu seviye kişinin medikal geçmişine ve kalp hastalıkları riskine göre değişebilir.

• İyi Kolesterol Seviyesi (HDL): 40 mg/dl veya yukarısındaki değerler sağlıklı değerlerdir.

• Trigliserid Seviyesi: 150 mg/dl’den düşük olmalıdır.

Yüksek Kolesterole Bağlı Gelişen Komplikasyonlar

Teşhis ve tedavi edilmeyen yüksek kolesterol nedeniyle hayati tehlike içeren komplikasyonlar gelişebilir. Kötü kolesterol seviyesi arttıkça kan damarlarında plak gelişimi meydana gelir. Bu duruma damar sertleşmesi adı verilir.

Damar sertleşmesi, kan akışında zorlanmaya neden olan bir çeşit rahatsızlıktır. Bunun yanında, kalp damarlarında pıhtı oluşmasına bağlı kalp krizi ve beyin damarlarında oluşan pıhtılar sebebiyle felç yaşanabilir.

Damar sertleşmesine bağlı gelişen diğer hastalıklar; anjin (göğüs ağrısı), yüksek tansiyon, periferik vasküler rahatsızlıklar ve kronik böbrek rahatsızlıklarıdır.

Yüksek Kolesterolün Tedavi Yöntemleri

Yüksek kolesterol teşhisi konulduktan sonra, kolesterol seviyesini düşürmek için çeşitli yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Kişi sigara içiyorsa bırakması, yüksek seviyede alkol tüketiyorsa azaltması ve bazı durumlarda tamamen bırakması önerilir. Kişinin medikal geçmişine ve kolesterol düzeyine bağlı olarak çeşitli ilaç tedavileri de uygulanabilir.

Kolesterol seviyesini düşürmek için beslenme alışkanlıklarında değişiklik yapmak oldukça önemlidir. Uzmanların önerdiği beslenme biçimlerini takip etmek, herhangi bir ilaç almadan kolesterol seviyesini normal seviyelere indirebilir. Önerilen diyetlerin genel özellikleri şu şekildedir:

• Trans ve doymuş yağ içeren besinleri tüketmemek

• Kırmızı et yerine beyaz et ya da balık tercih etmek

• Sebze ve meyve tüketimini arttırmak

• Kızartılmış gıda tüketmemek

• Hazır yemek ve atıştırmalıkları tüketmemek

• Düzenli spor yapmak

• Alkol ve sigara tüketimini azaltmak ya da tamamen bırakmak

Belirtilen yaşam tarzı değişiklikleriyle azalmayan ya da farklı hastalıklarla kombine olan yüksek kolesterol durumunda ilaç tedavisine başvurulabilir. Statin adı verilen kötü kolesterol düşürücü ilaçlar yüksek kolesterolün tedavisinde sıklıkla kullanılır. Statin ilaçlarının temel amacı, karaciğerin kolesterol üretimini sınırlamaktır. Süreç içerisindeki gelişim takip edilerek ilaç alımının dozu arttırılabilir ya da farklı ilaç seçenekleri değerlendirilebilir.

Kolesterol yüksekliği nedeniyle statin grubu -fibrat grubu ,ilaç tedavisi gören hastaların doktorunun ön gördüğü periyot aralıkları ile yağ profili karaciğer kas enzimleri kan değerleri takibi amaçlı doktor takibi altında olması gerekmektedir.